Nieuwe aanwinst Willem de Kooning vanaf 16 mei permanent te zien in diens geboortestad Rotterdam

Willem de Kooning (1904-1997), Man in Wainscott, 1969, Gesigneerd ‘de Kooning’ (linksonder), olieverf op papier en collage van krantenpapier op doek, 152,4 x 122,6 cm.

Vandaag is Man in Wainscott (1969), een uitbundig schilderij van Willem de Kooning (1904-1997) in Fenix geïnstalleerd in een speciaal hiervoor ontworpen daglicht vitrine. Met dit allerlaatste kunstwerk is het museum klaar voor de koninklijke opening in aanwezigheid van H.M. koningin Máxima (15 mei) en de publieksopening op 16 mei aanstaande. Fenix, het nieuwe kunstmuseum over migratie verwierf dit groot formaat doek vorig jaar bij Veilinghuis Christie’s in New York. De Kooning schilderde het in 1969 in één van zijn meest productieve periodes in zijn atelier in East Hampton, op de uiterste punt van Long Island. Het heldere licht van de Atlantische oceaan hier deed hem regelmatig aan Nederland terugdenken.

Landverhuizer
In de ochtend van 18 juli 1926 vertrekt overhaast en zonder afscheid te nemen de tweeëntwintigjarige Willem de Kooning naar New York. De Kooning wordt geboren in de Rotterdamse Zaagmolenstraat en droomde lange tijd over de Verenigde Staten. Zijn oom, die voor de Holland-Amerika Lijn voer, vertelde hem erover en gaf hem als jonge jongen een American football. Later ontdekte De Kooning in het bloeiende uitgaansleven van de Maasstad de jazz en de Charleston en met vrienden smeedde hij het plan de oversteek te maken. “To get rich’’, zoals hij in latere interviews zelf zou zeggen. En net als miljoenen andere mensen vertrok hij vanaf één van de Rotterdamse kades waar ook Fenix staat en koos ook hij ervoor een nieuw leven tegemoet te gaan. Zijn eerste jaren hier verliepen moeizaam maar wanneer na de Tweede Wereldoorlog New York het centrum van de kunst wordt, is Amerika klaar voor een home-made artist en wordt Willem de Kooning omarmt als American Master. Ondanks zijn internationale faam heeft De Kooning zijn Rotterdamse afkomst nooit verloochend. In een brief aan zijn vader schrijft hij: “En terwijl ik naar bed ga, denk ik aan de Zaagmolenstraat.”

Anne Kremers, directeur Fenix: ‘Het migratieverhaal van De Kooning is even kleurrijk als zijn werk. Hij begon zijn leven in armoede in Rotterdam-Noord, stapte zonder geldig passagiersbewijs bijna honderd jaar geleden als verstekeling aan boord van een schip en eindigde als gevierd kunstenaar in New York. Het is haast symbolisch dat dit schilderij uit zijn glorietijd voortaan te zien in een voormalige havenloods in de stad die hij achter zich liet.’

Bijzondere herkomst
Man in Wainscott toont een figuur die bijna lijkt op te lossen in een turbulent, kleurrijk landschap. De figuur is niet los te zien van de omgeving. Het laat de karakteristieke uitbundige werkwijze van De Kooning zien, waarbij hij tekeningen, collages en druktechnieken combineert met olieverf. De titel verwijst naar Wainscott, een gehucht op Long Island, waar De Kooning in 1963 zijn eigen studio bouwt ver van de hectiek van New York. Hier vindt hij een nieuwe benadering van het schilderen van de menselijke figuur, niet als een geïsoleerd onderwerp, maar opgenomen in een omgeving die net zo veranderlijk is als de persoon zelf.

Slechts twee keer eerder was Man in Wainscott publiekelijk te zien, in 1976 in de befaamde Galerie Beyeler in Basel en in 1981 in het Nassau County Museum op Long Island. Datzelfde jaar nog koopt Norman Lear (1922 – 2023), een van Hollywoods bekendste televisieproducenten en meervoudig Grammy-winnaar het schilderij voor zijn collectie. In Nederland kennen we Norman Lear vooral van televisieserie All in the Family. Norman Lear wijdde zich zijn leven lang aan filantropie en stichtte People for the American Way en het Norman Lear Center, een promotiecentrum voor de democratische waarden van de Verenigde Staten. In 2016 verscheen een documentaire over hem: Norman Lear: Just Another Version of You. Na zijn overlijden in 2023 is de omvangrijke collectie met hoogtepunten uit Amerika’s recente kunstgeschiedenis geveild bij Christie’s New York waar het werd verworven voor Fenix om deze De Kooning permanent te kunnen tonen in diens geboortestad.

Over Fenix
Fenix is het nieuwe kunstmuseum over migratie. Het is gevestigd in een gerestaureerde monumentale loods uit 1923 die staat op dé kades van vertrek en aankomst in Rotterdam. Kades waar voor miljoenen mensen een nieuw leven begon. Op weg naar de Verenigde Staten of Canada of aangekomen vanuit China, Kaapverdië of Griekenland. Op deze plek geeft Fenix ruimte aan meer dan honderd kunstenaars, afkomstig uit alle continenten. Zij laten zien dat migratie tijdloos en universeel is.

Naast de internationale kunstcollectie is straks Het Kofferdoolhof van tweeduizend door particulieren gedoneerde koffers te zien. Op de begane grond komt Plein: een overdekt stadsplein van 2000 vierkante meter dat openstaat voor ideeën van iedereen om samen met Fenix programma’s te maken. Verschillende keukens in Fenix vertellen verhalen over migratie: in het museumcafé en de bakkerij, de ijssalon en op Plein. Het grootste kunstwerk en blikvanger van Fenix is de dertig meter hoge Tornado waar twee gedraaide trappen vanuit het atrium door het glazen dak boven de loods uit torenen om weer samen te komen op het panoramadek. De Tornado is ontworpen door het Chinese MAD Architects. Fenix is het eerste door een Chinees architectenbureau ontworpen museumgebouw in Europa ontworpen.